Szczepionki przeciw COVID-19, które będą stosowane w Islandii, są bezpieczne i zapewniają najlepszą możliwą ochronę przed chorobą. Szczepienie ma na celu ochronę przed zakażeniem wirusem wywołującym COVID-19 i uzyskanie odporności populacyjnej, która zapobiegnie rozprzestrzenianiu się pandemii.
W Islandii stosuje się cztery szczepionki czterech różnych producentów. Strona internetowa Departamentu Zdrowia zawiera szczegółowe informacje na temat skuteczności szczepionek. Þroskahjálp (Krajowe Stowarzyszenie Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną) przygotowało broszurę w formie tekstu łatwego do przeczytania na temat stosowania szczepionek przeciw COVID-19.
AstraZeneca
Szczepionka firmy AstraZeneca zawiera wirus przeziębienia, który został inaktywowany, aby nie mógł się rozmnażać, ponadto dodano do niej materiał genetyczny dla tego samego białka, które wytwarza organizm człowieka po podaniu szczepionki mRNA.
Szczepionka jest transportowana i przechowywana w takich samych warunkach jak te, których używamy w rutynowej opiece podstawowej. Każda fiolka zawiera 10 dawek, które muszą zostać zużyte w ciągu kilku godzin od otwarcia fiolki. Dlatego też szczepionka idealnie nadaje się do stosowania na obszarach wiejskich.
W przypadku tej szczepionki reakcje alergiczne są rzadsze niż po podaniu szczepionek mRNA. W wielu krajach europejskich zgłaszano tworzenie się nietypowych skrzepów krwi jako poważne, ale rzadkie działania niepożądane. Z tego względu zrezygnowano z podawania tej szczepionki kobietom poniżej 55. roku życia i osobom, u których w przeszłości występowało ryzyko tworzenia się skrzepów krwi.
Szczepionka firmy AstraZeneca jest zarejestrowana dla osób powyżej 18. roku życia. Początkowo nie było pewności co do skuteczności szczepionki u osób w wieku 65 lat i starszych ze względu na to, że badania kliniczne przed wprowadzeniem na rynek obejmowały niewielką liczbę uczestników w tej grupie wiekowej, ale obecnie po badaniach przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii, dostępne dane są już wystarczające. Rozpoczęły się badania dotyczące szczepienia dzieci. Szczepionkę podaje się teraz kobietom w wieku 55 lat i starszym, u których nie występuje ryzyko zakrzepicy żylnej lub tworzenia się skrzepów krwi, a także mężczyznom w każdym wieku, którzy spełniają te same kryteria.
Zakończenie szczepienia następuje po 12 tygodniach. Okres, jaki upływa między podaniem poszczególnych dawek, można skrócić, ale najlepszą ochronę zapewnia okres 12-tygodniowy.
Janssen
Szczepionka firmy Janssen zawiera wirus przeziębienia, który został inaktywowany, aby nie mógł się rozmnażać, ponadto dodano do niej materiał genetyczny dla tego samego białka, które wytwarza organizm człowieka po podaniu szczepionki mRNA.
Szczepionka powinna być przewożona w stanie zamrożonym, ale można ją przechowywać w takich samych warunkach jak szczepionki, których używamy w rutynowej opiece podstawowej. Każda fiolka zawiera pięć dawek, które muszą zostać zużyte w ciągu kilku godzin od otwarcia fiolki. Dlatego też szczepionka idealnie nadaje się do stosowania na obszarach wiejskich.
W przypadku tej szczepionki reakcje alergiczne są rzadsze niż po podaniu szczepionek mRNA. Zgłaszano występowanie skrzepów krwi tego samego typu co w przypadku szczepionki firmy AstraZeneca po podaniu milionów dawek, jednak są to przypadki bardzo rzadkie.
Szczepionka uzyskała zezwolenie na dopuszczenie do obrotu jako szczepionka jednodawkowa i jest jedyną tego typu szczepionką podawaną w Islandii. Jedna dawka szczepionki firmy Janssen znacząco zmniejsza ryzyko zakażenia, poważnego przebiegu i zgonu z powodu COVID-19. Dlatego też preparat ten świetnie sprawdza się w przypadku osób, do których trudno dotrzeć w celu podania drugiej dawki ze względu na miejsce zamieszkania, pracę lub z innych przyczyn. Trwają badania w celu ustalenia, czy dawka przypominająca dodatkowo wzmacnia ochronę.
Szczepionka firmy Janssen podawana jest osobom w wieku co najmniej 18 lat, rozpoczęto jednak badania nad jej skutecznością i bezpieczeństwem u dzieci. Szczepionkę otrzymują osoby, które nie mogą przyjąć dwóch dawek w Islandii, np. osoby, które pracują w Islandii, ale mieszkają w innym kraju lub pracują za granicą, ale mieszkają w Islandii.
Moderna
Szczepionka firmy Moderna jest tzw. szczepionką mRNA. Nie zawiera wirusa, lecz jego materiał genetyczny zamknięty w cząsteczce tłuszczu. Organizm odczytuje materiał genetyczny i wytwarza białka, które układ odpornościowy uczy się rozpoznawać.
Szczepionka musi być przewożona i przechowywana bez dostępu światła. Z każdej fiolki przy użyciu odpowiedniego sprzętu można uzyskać 11 dawek. Szczepionkę należy podać natychmiast po zmieszaniu. Najlepiej jest zatem podawać tę szczepionkę na obszarach zurbanizowanych, gdzie na szczepienie mogą stawić się duże grupy ludzi.
Reakcje alergiczne są częstsze niż w przypadku niektórych innych szczepionek.
Szczepionkę podaje się osobom w wieku co najmniej 18 lat, rozpoczęto jednak badania nad jej skutecznością i bezpieczeństwem u dzieci. Szczepionkę otrzymują grupy osób, które wymagają jak najszybszego zaszczepienia.
Pomiędzy dawkami powinno upłynąć od czterech do pięciu tygodni, ale nie więcej niż pięć.
Pfizer/BioNTech
Szczepionka firmy Pfizer/BioNTech jest tzw. szczepionką mRNA. Nie zawiera wirusa, lecz jego materiał genetyczny zamknięty w cząsteczce tłuszczu. Organizm odczytuje materiał genetyczny i wytwarza białka, które układ odpornościowy uczy się rozpoznawać.
Musi być transportowana w bardzo niskich temperaturach, ale może być przechowywana w lodówce przez kilka dni przed użyciem. Z każdej fiolki przy użyciu odpowiedniego sprzętu można uzyskać sześć dawek. Szczepionkę należy zużyć natychmiast po zmieszaniu, dlatego najlepiej jest podawać ją jednocześnie grupie osób.
Reakcje alergiczne są częstsze niż w przypadku niektórych innych szczepionek.
Szczepionka podawana jest osobom w wieku co najmniej 16 lat, rozpoczęto jednak badania nad jej skutecznością i bezpieczeństwem u dzieci powyżej 12. roku życia. Jest to obecnie jedyna szczepionka podawana w Islandii, którą można szczepić dzieci w wieku 16–18 lat. Pomiędzy dawkami powinny upłynąć co najmniej trzy tygodnie, ale nie więcej niż sześć.
Działania niepożądane po szczepieniu przeciw COVID-19:
Każde szczepienie może powodować dyskomfort określany jako działania niepożądane lub skutki uboczne. Większość skutków ubocznych wynika z pobudzenia układu odpornościowego, które jest celem szczepienia. Objawy te zwykle są takie same, niezależnie od szczepionki:
- gorączka powyżej 38°C, dreszcze;
- objawy miejscowe ograniczone do miejsca wstrzyknięcia;
- zmęczenie, złe samopoczucie, ból głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
Wymienione objawy zwykle występują w ciągu 24 godzin od szczepienia i rzadko utrzymują się dłużej niż 24–48 godzin, z wyjątkiem objawów miejscowych i powiększenia węzłów chłonnych (patrz niżej). Po podaniu drugiej dawki tej samej szczepionki objawy często pojawiają się szybciej. Objawem miejscowym może być zwykły ból w miejscu wstrzyknięcia, niekiedy jednak występuje świąd, zaczerwienienie lub obrzęk. Objawy te często utrzymują się dłużej niż 24 godziny, czasem nawet do tygodnia. Nie ma potrzeby zgłaszania takich objawów placówkom podstawowej opieki zdrowotnej, punktom szczepień ani Islandzkiej Agencji Medycznej (IMA), chyba że objawy są nietypowo ciężkie. Jeżeli zachodzi konieczność obniżenia dyskomfortu po szczepieniu, osoby tolerujące paracetamol lub ibuprofen mogą zastosować te leki w zalecanych dawkach, podanych w ulotce dołączonej do opakowania.
Powiększenie węzłów chłonnych znajdujących się najbliżej miejsca wstrzyknięcia, zwykle pod pachą, jest dobrze znanym, ale rzadkim skutkiem ubocznym pobudzenia układu odpornościowego. Jeżeli objaw ten rozprzestrzenia się na inne węzły, zaleca się kontakt z lekarzem, np. w placówce podstawowej opieki zdrowotnej, który oceni, czy konieczne jest badanie lub leczenie, oraz zgłosi objaw do IMA.
Możliwe objawy uboczne powodowane przez szczepionki przeciw COVID-19, inne niż pobudzenie układu odpornościowego:
Te objawy uboczne należy w każdym przypadku zgłaszać do IMA z uwagi na prowadzone dodatkowe monitorowanie nowych produktów leczniczych. Należy pamiętać, że związek szczepienia z wszystkimi tymi objawami nie został potwierdzony, ale jeżeli wystąpienia zostaną dobrze udokumentowane, istnieje możliwość potwierdzenia lub odrzucenia związku przyczynowego ze szczepieniem. Po potwierdzeniu związku przyczynowego możliwe jest określenie, kto jest narażony na możliwość wystąpienia danych objawów ubocznych i przygotowanie się na odpowiednią reakcję lub wydanie dodatkowych zaleceń odnośnie do szczepienia osób z danej grupy.
Szczepionka Comirnaty / Pfizer BioNTech: (patrz informacje o produkcie)
- wstrząs anafilaktyczny lub inne ostre objawy alergiczne
- porażenie nerwu twarzowego (porażenie Bella)
- inne nagłe, nowe objawy mogące mieć związek ze szczepionką
Szczepionka firmy Moderna: (patrz informacje o produkcie)
- wstrząs anafilaktyczny lub inne ostre objawy alergiczne
- porażenie nerwu twarzowego (porażenie Bella)
- inne nagłe, nowe objawy mogące mieć związek ze szczepionką
Szczepionka firmy Astra Zeneca: (patrz informacje o produkcie)
- wstrząs anafilaktyczny lub inne ostre objawy alergiczne
- porażenie nerwu twarzowego (porażenie Bella)
- skrzepy krwi z towarzyszącą małą liczbą płytek (zakrzepica z trombocytopenią, TTS) — powikłanie rzadkie, ale uznawane za powiązane ze szczepieniem, chociaż mechanizm powstawania TTS jest wciąż nieznany.
- inne nagłe, nowe objawy mogące mieć związek ze szczepionką
- Nowe objawy, które wymagają pilnej oceny medycznej, jeżeli wystąpią w ciągu 14 dni od szczepienia, obejmują:
- trudności z oddychaniem / duszności;
- nagły nowy i silny ból głowy, w obrębie klatki piersiowej lub jamy brzusznej;
- ból i obrzęk kończyny innej niż ta, do której wstrzyknięto szczepionkę, występujący bez poprzedzającego go urazu;
- objawy neurologiczne, takie jak zaburzenia widzenia;
- wybroczyny / plamki krwi lub siniaki na skórze w miejscu innym niż miejsce podania szczepionki;
Szczepionka firmy Janssen: (patrz informacje o produkcie)
- wstrząs anafilaktyczny lub inne ostre objawy alergiczne;
- skrzepy krwi z towarzyszącą małą liczbą płytek (zakrzepica z trombocytopenią, TTS) — powikłanie rzadkie, ale uznawane za powiązane ze szczepieniem, chociaż mechanizm powstawania TTS jest wciąż nieznany. Nowe objawy, które wymagają pilnej oceny medycznej, jeżeli wystąpią w ciągu 14 dni od szczepienia, obejmują:
- trudności z oddychaniem / duszności;
- nagły nowy i silny ból głowy, w obrębie klatki piersiowej lub jamy brzusznej;
- ból i obrzęk kończyny innej niż ta, do której wstrzyknięto szczepionkę, występujący bez poprzedzającego go urazu;
- objawy neurologiczne, takie jak zaburzenia widzenia;
- wybroczyny / plamki krwi lub siniaki na skórze w miejscu innym niż miejsce podania szczepionki;
- inne nagłe, nowe objawy mogące mieć związek ze szczepionką.
Powiadomienie Islandzkiej Agencji Medycznej (IMA):
Każda osoba może powiadomić IMA o podejrzewanym działaniu niepożądanym produktu leczniczego, w tym szczepionek. Członkowie rodziny lub personel placówek opieki długoterminowej mogą wysłać powiadomienie w imieniu zaszczepionych osób przebywających w takich placówkach. Bardzo ważne jest, aby powiadomić IMA o podejrzeniu wystąpienia skutków ubocznych, które są nowe (niewymienione w powyższych informacjach o produkcie), opisane wcześniej, ale charakteryzujące się trudną do ustalenia częstotliwością występowania (wg informacji o produkcie) lub poważne (wymagające leczenia wykraczającego poza podanie zwykłych leków obniżających gorączkę, wymienionych powyżej). Powiadomienia można kierować do personelu medycznego, który zgłosi dany przypadek do IMA, za pośrednictwem poczty e-mail lub bezpośrednio przez witrynę internetową IMA.
